Er zijn verschillende en soms tegenstrijdige theorieën voor het sturen van ondernemingen. Het angelsaxische model schrijft maximalisatie van aandeelhouderswaarde voor, het rijnlandmodel optimalisatie.
In het aandeelhouderswaardemodel is het fundament gebaseerd op een dogma: het risico dat de aandeelhouder neemt moet worden beloond. Dat voldoet vaak niet, want er zijn meer partijen die risico nemen zonder daarvoor extra te worden beloond. Het reinland model is realistischer maar de samenhang is minder duidelijk: hou rekening met de belangen van alle stakeholders! Hoe dan?
Omdat er een verband is tussen alle aspecten van een bedrijf, leidt focus op een enkel element tot niets (of erger) en focus op alles leidt tot gebrek aan richting. Als je op één knop drukt dan verander je onbedoeld ook het gedrag van andere aspecten. Als je niet begrijpt hoe het netwerk werkt dan is de uitkomst aan het eind onvoorspelbaar.
Om te begrijpen hoe het systeemgedrag van een onderneming verandert is het essentieel om de samenhang tussen deelaspecten te begrijpen. Bovendien vertoont zo’n netwerk van interacterende elementen een eigen systeemgedrag: interacterend met andere elementen ‘druppelt’ gedrag van deelelementen door het systeem heen ‘omhoog’ en levert onverwacht gedrag van het geheel op.
Ik stel voor om bedrijven te beschouwen als levende organismen in een omgeving. Door ze te modelleren als complexe adaptieve systemen zijn we in staat om een beter en samenhangend model voor ondernemingen op te stellen.